Regelmatig coach ik mensen die last hebben van een machtsstrijd met hun leidinggevende. Hoe ziet een machtsstrijd eruit? En hoe kom je eruit?
Voordat ik voor mezelf begon heb ik ook drie bazen versleten met wie ik in een machtsstrijd was verwikkeld. Zonder dat ik het overigens zelf zo voelde. Pas bij de derde baas had ik in de gaten dat de strijd waarschijnlijk ook iets met mij te maken had. Ik vond mijn bazen: slap, niet goed in hun werk of ik had last van gedrag dat niet in lijn was met wat werd verkondigd (practise what you preach). Ze voldeden niet aan het ideaalbeeld dat ik van een leider had. Het gevolg was dat ik hun autoriteit niet accepteerde.
Een machtsstrijd voelt niet als een machtsstrijd, maar als respectverlies. Je raakt simpelweg het respect voor je baas kwijt. Wat ik in de praktijk ook vaak hoor, is de opmerking: ‘Mijn manager ervaart mij als een bedreiging.’ Ook die opvatting hoort bij een machtsstrijd die gaande is.
Als jij in een strijd zit, dan wil dat niet zeggen dat het andersom, dus van de baas naar jou, ook zo wordt ervaren. Het kan heel goed zijn dat jouw baas niet met jou in een machtsstrijd zit. Het is dan alleen van jou. Dit komt omdat wij onze oorspronkelijke autoriteitsconflicten met onze ouders projecteren op bazen. Bazen doen dit niet op hun ondergeschikten. Daarom is een machtsstrijd vaak eenzijdig: van een ondergeschikte naar een hogergeplaatste. Dus ook als je nu op dit moment zeker weet dat jouw baas jou echt als bedreiging ziet: ga daar niet vanuit. Ik heb te vaak meegemaakt dat de beleving maar van een kant is, terwijl degene die verwikkeld was in de machtsstrijd ervan overtuigd was dat het ook een probleem van de baas was.
Het kan natuurlijk wel voorkomen dat jouw baas ook met jou in een machtsstrijd is verwikkeld. Dan word jij als lastig ervaren. Dat komt omdat je kritisch bent op je baas. Als je erg veel last hebt van respectverlies, zoals ik had, dan word je kritisch op alles. Van elke vergissing van de baas wordt een olifant gemaakt. Deze olifant zie je dan als een bevestiging van het beeld dat jij al hebt. Het kan zijn dat je gedrag ondermijnend wordt voor het gezag van de baas. De onvrede moet er toch ergens uit en vaak is dat tegen collega’s.
Hoe kom je uit de machtsstrijd? Door erkenning. Ben jij zelf de baas, erken dan de medewerker. In mijn geval kreeg ik in mijn laatste baan een cruciaal leermoment toen de hoogste baas mij erkende. Dat was voor mij toen enorm belangrijk. Hij gaf toe dat er fouten met mij waren gemaakt. Door de erkenning die ik kreeg, was mijn autoriteitsprobleem meteen verdwenen. Het bestond niet meer, doordat ik serieus werd genomen en als mens behandeld werd. Ik hoefde nergens meer tegen te vechten.
Maar hoe los je dit zelf op als je een minder wijze baas hebt die jou niet wil erkennen? Het belangrijkste is dat jij je realiseert dat je je baas niet meer ziet en erkent als mens. Hij (of zij) is zijn functie geworden. Geen mens meer die fouten mag maken en een kwetsbare kant heeft.
Als ik erop terugkijk, dan zie ik dat ik mijn bazen afserveerde op het niet bezitten van kwaliteiten die ik zelf wel had. Zij gaven mij niet wat ik nodig had en erkenden mij er ook niet op. Het gevolg was dat ik dat ging afdwingen. Vechten. Wat niet lukt. Net zoals dat vroeger ook niet lukte bij mijn vrij autoritaire vader. Als hij gelijk had, dan had hij dat. Hoe ongelijk hij ook vanuit mijn perspectief had.
Als de machtsstrijd wederzijds is, dan zie je in elkaar alleen nog maar het valkuil gedrag. Je wordt blind voor de kwaliteiten van de ander. Als je in een machtsstrijd zit, is het belangrijk dat je zoekt naar wat je waardeert in de ander en dat je daarmee verbonden blijft. Dat je een mens ziet en geen functie. Het is belangrijk dat je jezelf erkent. Dat je eerlijk durft te zeggen hoe je je werkelijk voelt, waar je moeite mee hebt en wat je belangrijk vindt.
Wij ontwikkelen aan tegenkracht. Van een machtsstrijd kun je leren om je krachtkant en je kwetsbaarheid samen te laten vallen. Om jezelf en de ander niet meer te verlaten. Zo word je steeds meer een nieuwe tijd leider.
~ Annemarie Baltus
11 oktober 2016
