Vandaag in de coaching spreek ik met A. Zij heeft last van perfectionisme. Dit hindert haar in het dagelijks leven. Ze kan moeilijk ‘nee’ zeggen, laat over haar grenzen gaan en vindt het lastig om hulp te vragen.
Een perfectionist voelt vaak geen hulpvraag, omdat hij of zij alles zelf wil oplossen. Toegeven dat het niet gaat, of dat je het niet alleen kunt, voelt als falen en niet als hulpvraag. Falen dat wil de perfectionist natuurlijk niet.
Het liefst wil A. er van af. Helemaal. Als een perfectionist die perfect wil worden door nooit meer perfectionistisch te zijn.
We doen een oefening waarbij we de verschillende aspecten van haar perfectionist uitwerken. Haar gedragspatroon: ‘Schone Schijn’, gevolgd door ‘Schuld Uitdelen aan de Ander’ en daarna ‘Schuld Uitdelen aan Zichzelf’ en dan weer door naar ‘Schone Schijn’.
We beginnen met ‘Schone Schijn’: er is een situatie die je helemaal niet fijn vindt en je doet alsof er niets aan de hand is. ‘Geeft niks joh, nee natuurlijk snap ik het wel…’ Als dit niet meer houdbaar is krijgt de ander alsnog de schuld. Dit is dus ‘Schuld uitdelen aan de Ander.’ ‘Jij bent ook altijd zo…’, ‘door jou voel ik mij zo…’
Als dit in de buurt dreigt te komen van een conflict, of de ander kijkt erg ongelukkig, heeft de perfectionist een andere strategie om perfect te blijven voor de buitenwereld: ‘Schuld uitdelen aan Jezelf.’ ‘Het ligt niet aan jou, ik heb een rotdag…’ Om dan weer door te gaan naar ‘Schone Schijn’ en het patroon begint opnieuw.
Aan elk aspect zou A. kunnen ontkomen door het gesprek echt aan te gaan met zichzelf en met de ander en aan te geven wat haar raakt. Kwetsbaar zijn en delen wat er in haar speelt. Dichtbij haarzelf.
Het geeft inzicht. A. klaart er compleet van op. Ik zie het gebeuren. Vanaf nu wordt alles anders. ‘Dat het zo simpel is’, zegt ze enthousiast. ‘Het lijkt zo makkelijk.’
De perfectionist in een nieuwe vorm. Het Ego heeft zo zijn wegen om ons niet te verlaten en blijft ons triggeren door oude plaatjes door nieuwe te vervangen. Het nieuwe inzicht of het nieuwe gedrag wordt het nieuwe moeten. Perfectionisme in een ander jasje.
Ik bereid haar voor op de praktijk. ‘Verwacht nu niet dat je niet meer in je valkuilen valt. Het patroon gaat gewoon weer ontstaan.’
‘Echt?’, klinkt het verbaasd.
‘Ja.’
Ik leg uit hoe het werkt. Het gaat niet om het afdwalen naar je perfectionist, het gaat om het terugkeren naar jezelf. Wees mild. Als je vrede kunt hebben met het feit dat je afdwaalt, is het makkelijker om terug te keren. Als je geen mildheid hebt voor het afdwalen, dan word terugkeren naar jezelf een heel ding. Dan word je koppig, blijf je schuld uitdelen en verhard je daar, terwijl je eigenlijk zacht wilt zijn. Vergeving van jezelf is het sleutelwoord, maar dat laatste deel ik nog maar niet met haar. Dat komt later wel.
Mijn coachee kijkt teleurgesteld.
Om de inzichten te verdiepen, vraag ik haar naar de positieve kanten van de perfectionist, de kwaliteiten. Welke kwaliteiten zet zij in als bijvoorbeeld ‘Schone Schijn’ actief is? Ook al is het misschien niet zo handig.
Aarzelend komt er iets uit.
‘Ik wil het goed doen? Ik wil een goede sfeer?’
Helemaal overtuigd klinkt het niet.
Ik vraag door. ‘Welke waarden zijn belangrijk voor de perfectionist?’
Deze vraag is makkelijker. De perfectionist heeft altijd een verlangen naar een hoger ideaal.
‘Harmonie, dat een situatie recht doet aan iedereen, dat de kwaliteit wordt geborgd.’ Het komt er in één keer uit.
De perfectionist in haar lijkt nu minder erg dan ze dacht. Ze hoeft er niet meer van af. Het is niet zo erg als je even afdwaalt, en je verliest in je perfectionist. Zodra je dit merkt, is terugkeren naar jezelf mogelijk. Dat heeft ze net geleerd.
Ze gaat naar huis.
Ik heb er vertrouwen in.
Afdwalen en weer terugkeren.
Het blijft een levenslange uitdaging.
~Annemarie Baltus
29 november 2018
