In de coaching kom ik regelmatig tegen dat iemand meer zelfvertrouwen wil. Maar wat is eigenlijk zelfvertrouwen? Hoe voelt dat dan? Wat is een toestand van zelfvertrouwen?
Als je vol vertrouwen bent, dan ben je niet bezig met zelfvertrouwen. Je denkt niet de hele tijd ‘Wat heb ik nu toch veel zelfvertrouwen’. Zelfvertrouwen is enkel de afwezigheid van onzekerheid. Als je vol zelfvertrouwen bent, betekent dat dat je niet met jezelf bezig bent. Je bent gewoon aanwezig als jezelf. Dus een gebrek aan zelfvertrouwen betekent dat je onzeker bent op het gebied in je leven waar je dat ervaart.
Je komt niet van onzekerheid af door jezelf op te blazen of je onzekerheid te ontkennen. Dat is iets wat niet gaat werken. De oplossing is dat je persoonlijk leiderschap toont op het moment dat je onzeker bent over jezelf en je constateert dat dit gevoel er is. Dan is er ruimte tussen het gevoel van onzekerheid en datgene in jou wat zich bewust is van de onzekerheid. Je bent daar als het ware gesplitst. Je neemt waar dat er onzekerheid in jou is. En als je het kunt waarnemen, dan ben je de onzekerheid niet. Dat is de eerste stap. Hoe groot de onzekerheid ook is, op het moment dat je het opmerkt, ontstaat er ruimte. Hoe klein deze ruimte ook is. Nu ben jij degene die waarneemt. Dus je voelt onzekerheid, je bent het niet. Dat is de eerste stap.
De tweede stap is dat je van jezelf onzeker mag zijn. Dat het oké is als je onzeker bent. Het is heel normaal om onzeker te zijn, dat je dingen soms spannend vindt. Daar waar onzekerheid is, is ruimte voor groei.
De derde stap is dat je gaat kijken naar de oorzaak van je onzekerheid. Als je bijvoorbeeld uit je comfortzone gaat en je dus aan het leren bent, dan is het logisch dat er gevoelens van onzekerheid komen. Je weet niet of je iets kunt, of je het goed doet of hoe het gaat uitpakken. Dat is spannend. Hier heb je dan ervaring nodig om zeker te weten of je iets kunt of niet. Als de dingen nieuw voor je zijn, dan heb je dat nog niet.
Het kan ook zijn dat een bepaalde situatie een pijnpunt aanraakt uit het verleden. Dan heb je daar een gevoelige plek. Bijvoorbeeld als je gepest bent of als je vroeger als kind het nooit goed genoeg kon doen voor je omgeving. Of als je niet geleerd hebt om op jezelf te vertrouwen en de waarheid uit de omgeving haalt, met als probleem dat de omgeving, en wat die als waar ervaart, nogal eens wispelturig kan zijn.
Het is belangrijk dat je met dat deel in jezelf dat kan waarnemen bekijkt wat er achter je onzekerheid zit en dat je jezelf erop geruststelt. Doe wat nodig is om goed voor jezelf te zorgen. Als je onzeker bent over je functioneren, ga dan feedback vragen. Tot het moment dat je zelf voelt dat je diep vanbinnen wel weet dat je het goed doet, en je het alleen nog maar voor de zekerheid vraagt. Dan mag je stoppen met feedback vragen. Dan mag je leren bouwen op jezelf. En dat raakt dan weer een nieuw stukje aan in je ontwikkeling.
Als je een pijnpunt hebt uit het verleden, leer dan je eigen ouder te worden voor dat gevoel. Wees lief voor je onzekerheid en je angsten. Word zacht daar waar je het afwijst. Als je hard wordt voor jezelf op je gevoelige stukken, dan zal de angst je steeds meer in zijn macht krijgen. De gevoelige plek is vaak niet het probleem, maar de angst ervoor wel.
Zo bloosde ik vroeger. De angst om voor groepen te blozen maakte dat ik ging blozen. Nu bloos ik soms nog. Voor mij is het nu oké en daardoor is het probleem verdwenen.
Hoe meer je van jezelf bewust wordt en hoe meer je jezelf met kwetsbaarheid en al accepteert, hoe meer je zult merken dat het gevoel van onzekerheid je niet meer afschrikt. Je gaat je vanzelf comfortabel voelen bij het niet-weten. Je wordt liever voor jezelf en kunt meer rekening met jezelf houden, waardoor jij een prettiger leven leidt. Je bent gewoon een mens tussen de mensen. Je weet waar je goed in bent en waar niet. Daardoor kun je een ander ook oprecht waarderen. Die is in andere dingen goed dan jij. En dat is oké.
Verwar zelfvertrouwen niet met het egostuk waarin iemand overtuigd is dat hij de beste is en enkel op zichzelf vertrouwt. Schijnbaar ongeïnteresseerd in wat anderen van hem vinden, is zo’n persoon toch de hele tijd bezig zich te meten met de omgeving. De topdog kan niet anders dan de omgeving naar beneden halen. Anders kan hij of zij niet de beste zijn. Trump doet dit als geen ander. Hij vergist zich in de complexiteit van het zorgstelsel: ‘Niemand kon weten dat het zo ingewikkeld was.’ Natuurlijk wel. Maar ja, dan moet hij toegeven dat hij het niet goed heeft gezien. Dat kan hij niet, want dan stort zijn zelfbeeld in elkaar. Het is moeilijk samenwerken met mensen die geen enkele vorm van onzekerheid toelaten.
Heb je echter een laag zelfbeeld, dan ben je de hele tijd bezig jezelf naar beneden te halen en anderen op te hemelen. Ook dat is heel vermoeiend, voor jezelf en voor je omgeving.
Als je merkt dat je jezelf continu meet met de omgeving, of je jezelf er nu boven of beneden plaatst, doorzie het dan voor wat het is: een overleefpatroon op een pijnpunt uit het verleden. Je wordt wakker in negatieve gedachten over jezelf of over anderen. Als je wakker wordt, dan is het tijd om echt te ontwaken en te doorzien wat het is: een illusie. Het is maar een gedachte. Je vecht tegen iets wat alleen in jou bestaat.
Zo gauw jij leert om het gedachtepatroon geen waarde meer te geven en je gaat werken aan de oorzaak ervan, zul je langzaam en organisch veranderen. Het zal je veel brengen. Rust, dankbaarheid, echt contact. Je wordt wie je bent. Je geeft wat jij te geven hebt. Je bent een mens tussen de mensen.
Voor het Ego is het misschien niet goed genoeg, die wil dat je het luchtkasteel waarmaakt, zodat je nooit meer pijn hebt. Maar voor je levensgeluk maakt het werken aan de oorzaak achter je gedachtepatronen een enorm verschil. Je bent goed en groots. Maar niet beter en groter. En dat wil je ook niet meer zijn.
~ Annemarie Baltus
3 maart 2017
