Het nieuwe leiderschap, dat gericht is op gelijkwaardigheid, samenwerken en kwaliteit van interactie, vraagt van leiders wel dezelfde kracht, maar niet meer hetzelfde gedrag. Waar moet de ‘nieuwe’ leider zijn kracht dan op richten?
De kracht van het ‘oude’ leiderschap is gericht op dominantie en overheersing. Hoe subtiel ook verpakt, hier geldt het recht van de sterkste. Op elk niveau vindt een nieuwe krachtmeting plaats. Als je bent geslaagd, dan heb je recht van spreken en word je gehoord. Maar zelfs degenen die de hoogste krachtmeting hebben doorstaan en zijn toegelaten tot de top, hebben reserves in het contact met hun bazen en collega’s.
Er wordt door leiders veel energie verspild aan het wachten op het juiste strategische moment, uit angst om uit de coalitie te worden verwijderd en degene te zijn die niet meer mag meedoen. Veel leiders worden in het contact met hun bazen en collega’s ja-knikkers. Ook jouw baas en let op: jij ook! Als je mee wilt doen, dan wordt het echte tegen-, of andere geluid niet gegeven. Het wordt ook niet gewaardeerd als je het wel laat horen.
Kijk maar op je eigen niveau. Hoeveel kritische of vernieuwende mensen krijgen echt de ruimte en groeien door? Bedrijven sturen op volgzaamheid, vaak zonder dat ze het zelf doorhebben. Dit zit meestal diep verankerd in de cultuur.
Wordt er in een organisatie gesproken over een top-down structuur en dominantie aan de top? Dan betekent dit per definitie dat er volgzaam gedrag is in de organisatie. De medewerker is gericht op het uitvoeren van de wil van de top en deze top verwacht dit, ook al wordt dat niet gezegd. Een simpel voorbeeld van deze volgzaamheid: Bij veel grote bedrijven wordt tegenwoordig steeds meer benadrukt dat de medewerker zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen ontwikkeling. Is het niet een beetje vreemd dat deze verantwoordelijkheid niet allang bij de medewerker lag?
De kracht van het ‘oude’ leiderschap is gericht op overleven, op veiligheid in de toekomst. Dat maakt je per definitie onvrij. Je bent dan gevangen in het NU. Je remt jezelf in het moment, omdat je iets wilt bereiken of voorkomen in de toekomst. Dit lijkt strategisch slim. Deze redenatie kom ik veel tegen als excuus voor gedrag. De kracht van het NU wordt dan niet herkend, laat staan toegepast. Er zijn nog maar weinig leiders die echt begrijpen wat de kracht van het NU betekent voor hun leiderschap. En dit geldt voor bijna iedereen, want dit gaat ook over persoonlijk leiderschap.
In het nieuwe leiderschap wordt de kracht van de leider niet meer voor dominantie en overheersing gebruikt, maar toegepast om de kracht van het collectief of de persoon in het moment vrij te krijgen. De leider meet zich niet met de ander en test ook niet de stevigheid van de persoon om te bepalen of hij al dan niet de moeite waard is om naar te luisteren en deel mag nemen aan het spel.
De leider gebruikt de kracht van het NU, door zich te richten op de kwaliteit van contact in het moment. Alles wat op dat moment wordt ervaren, wordt gebruikt als informatie en dit wordt gedeeld met de ander of met de groep. Open en eerlijk. Zonder veroordeling. De leider zoekt waarheid in zichzelf en met elkaar en leeft het voor. De leiderschapskracht is gericht op verdiepen van de kwaliteit van het contact door onvrede bespreekbaar te maken, feedback te incasseren en te challengen, persoonlijk te leren, te delen, te groeien en zichzelf te laten zien. Dit vraagt de leider ook van anderen. Heeft de leider een zwijgzaam persoon voor zich, dan wordt degene uitgenodigd om zich te laten zien, ook als het niet uitkomt. De leider van de toekomst is gericht op delen en vrijmaken.
Als je mensen als mensen ziet, dan zijn we allemaal even belangrijk. Als je eenmaal hebt ervaren dat je de kracht van het NU hiervoor kunt gebruiken, dan wil je niet meer anders. Omdat het jou vrij maakt, ongeacht de omstandigheden. In jouw omgeving mogen mensen zichzelf zijn, je faciliteert dat mensen geven wat er in hen zit en geeft het zelf ook. Je wordt betrouwbaar en congruent, want wat er in je is, dat deel je. Je hoeft nooit meer een masker op te houden. Je kunt overal jezelf zijn. Je bent dan overal thuis. Wie wil dat nou niet?
Eckhart Tolle zegt hierover: ‘If you are content with being nobody in particular, content not to stand out, you align yourself with the power of the universe.’
De wereld verandert razendsnel. Het leiderschap ook. We hebben straks minder traditionele leiders nodig, maar wel persoonlijke leiders. Iedereen mag leren de kracht van het NU ten volle te benutten. We mogen allemaal aan de bak. Het NU is straks het enige wat je hebt. Het goede nieuws is: Meer dan het NU heb je ook niet nodig.
~ Annemarie Baltus
27 september 2016
